หลวงพ่อใหญ่ศรีสัตนาคบ้านก้างปลา
หลวงพ่อใหญ่ศรีสัตนาค (วัดใต้) เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่และศักดิ์สิทธิ์ สร้างเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐาน ปั้นด้วยดินเหนียวขนาดหน้าตักกว้าง 300 เซนติเมตร สูง 390 เซนติเมตร ประดิษฐานอยู่บนฐานอยู่บนฐานชุกชีสูง 120 เซนติเมตร ในอุโบสถ์วัดศรีสัตนาค บ้านก้างปลา ตำบลชัยพฤกษ์ อำเภอเมืองเลย ตามประวัติเล่าว่า ท้าวอัน และท้าวตุ่น เป็นสหายฮักแพงกัน (เป็นเพื่อนรักกัน) ได้พากันอพยพผู้คนมาจากหลวงพระบางพากันสร้างบ้านแปลงเมืองอยู่ที่เมืองฝาง เมืองหงส์สา และได้พร้อมกันสร้างวัด 2 แห่ง คือ วัดห้วยห้าว และวัดศรีสัตนาค
วัดห้วยห้าว ได้รับการบูรณะมาตามลำดับ จนระยะหนึ่งเมืองฝาง เมืองหงษ์สา ก็ร้างไป ด้วยเหตุ
เภทภัยจากธรรมชาติ ชาวเมืองป่วยล้มตายเป็นจำนวนมาก จึงอพยพหนีเภทภัย ปล่อยให้เมืองร้างไป ปัจจุบันวัดห้วยห้าวเหลือเพียงผนังก่ออิฐด้านเหนือ และใต้ เหลือด้านละประมาณ 2 เมตร มีเศษอิฐกระจายอยู่ทั่ว และมีใบเสมาหินทรายเกลี้ยง และบัวปูนปั้นยอดเจดีย์เป็นหลักฐาน
หลวงพ่อใหญ่ศรีสัตนาคเป็นพระพุทธรูปที่ให้ความเมตตาต่อทุกคนที่ไปขอความช่วยเหลือ และคนที่ไปกราบไหว้เกิดความปิติยินดีทั่วหน้า พรต่างๆ ที่ขอจากท่านได้ตามความปรถนาทุกประการ ในอันที่
ไม่ผิดต่อศีลธรรม
พระบาง เจ้าอาวาสรูปแรกของวัดศรีสัตนาค ได้เล่าประวัติหลวงพ่อใหญ่ศรีสัตนาคให้นายผัน
ผุยมาตสมัยท่านเป็นสามเณรฟังว่า วัดที่นี่มีพระราชาเจ้าแห่งกรุงศรีสัตนาคณหุต ได้ให้อุปฮาตท้าวเพียต่างๆ มาสร้างแปลงไว้เพื่อสืบทอดพระศาสนา วัดศรีสัตนาค เป็นวัดร่วมสมัยกับวัดห้วยห้าว (ผู้สร้างคือ ท้าวตุ่น) วัดนี้มีการบูรณะมาหลายยุคสมัย จึงเป็นโบราณสถานที่มั่นคงถาวรให้เห็นจนทุกวันนี้
ในเดือน 11 ขึ้น 14 ค่ำ ของทุกๆปี ชาวบ้านในเขตตำบลชัยพฤกษ์ พร้อมกันมาทำต้นผาสาทผึ้ง เพื่อนำมาถวายเป็นพุทธบูชาแก่หลวงพ่อใหญ่ ก่อนทุกวัดในเขตนี้เป็นประจำทุกปีไม่ได้ขาด
แหล่งที่มา
หนังสือ ประวัติศาสตร์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ของดีไทเลย
นายฐานันคร ศรีสุธรรม