เดิมชื่อ “บ้านป่าก่อ” ต่อมาบ้านป่าก่อได้เปลี่ยนชื่อเป็น บ้านหมัน ตามชื่อแม่น้ำหมันซึ่งไหลผ่านหมู่บ้าน
ประวัติบ้านน้ำหมัน
หมู่ที่ 1 ตำบลกกสะทอน อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย
ความหมายของชื่อหมู่บ้าน
เดิมชื่อ “บ้านป่าก่อ” ซึ่งหมายถึงป่าต้นก่อ ต้นก่อ เป็นพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่ง ประเภทไม้เนื้อแข็งเป็นไม้ยืนต้น ลำต้นมีเกล็ดสีดำใบหนา แข็งเป็นหยักๆ เขียวชอุ่ม ผลใช้รับประทาน ต้นก่อมี 3 ชนิด คือ ก่อเลี้ยงหรือก่อหิน ก่อหนามและก่อขี้หมู สำหรับก่อหินลูกขนาดใหญ่ และก่อหินลูกเล็กๆนั้นคนกินได้และก่อขี้หนูลูกขนาดกลาง คนไม่นิยมกินเพราะไม่มีเนื้อคงมีแต่สัตว์ป่า เช่น หมูป่าเท่านั้นที่เคี้ยวกินก่อชนิดนี้ลำต้นนำมาใช้เลื่อยทำไม้กระดาน เปลือกใช้แทนถ่านหุงอาหารได้ ต่อมาบ้านป่าก่อได้เปลี่ยนชื่อเป็น บ้านหมัน ตามชื่อแม่น้ำหมันซึ่งไหลผ่านหมู่บ้าน (คำว่าหมัน เป็นชื่อต้นไม้ชนิดหนึ่ง ลักษณะคล้ายต้นคูณแต่ใบโตและหนากว่า ถือเป็นไม้มงคลเหมือนต้นคูณเวลาทำงานมงคลชาวบ้านนิยมใบมาใช้เช่น มาใส่บายสี (พาขวัญ) ในพิธีสู่ขวัญหรือนำมารองภาชนะเมื่อใส่เครื่องขวัญข้าว เป็นต้น บ้านน้ำหมัน นอกจากลำน้ำหมันไหลผ่าน คงมีต้นหมันซึ่งขึ้นอยู่บริเวณนั้นด้วย)
ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน
บ้านน้ำหมันตั้งขึ้นเมื่อปี พุธศักราช 2445 แต่เดิม มีผู้อาศัยอยู่มากเนื่องด้วยมีความอุดมสมบูรรด้วยพืชพันธุ์ธัญญาหาร สัตว์น้อยใหญ่ และมีผู้คนอาศัยอยู่ด้วยกัน 3 หมู่บ้าน
บ้านที่ 1 ชื่อบ้านกกสะทอน
บ้านที่ 2 ชื่อบ้านนาเชียงกุล
บ้านที่ 3 ชื่อบ้านกกแหน
ต่อมาเกิดโรคระบาดป่ายเป็นไข้มาเลเรียและไข้ฝีดาษ ในสมัยนั้นผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก และเชื่อเรื่องไสยศาสตร์ว่ามีปอบกิน จึงละทิ้งถิ่นฐานย้ายภูมิลำเนาไปอยู่ที่อำเภอวังทอง และอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลกเป็นส่วนใหญ่ ต่อมา 3 หมู่บ้าน ได้ย้ายมาอยู่รวมกันที่บ้านกกสะทอนและตั้งชื่อหมู่บ้านใหม่ว่าบ้านน้ำก่อ หมู่ที่ 1 ตำบลกกสะทอน อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ซึ่งหมู่บ้านน้ำหมันนี้ได้ตั้งชื่อตามชื่อแม่น้ำที่ไหลผ่านหมู่บ้าน คือ แม่น้ำหมัน
ข้อมูลจาก ประวัติศาสตร์หมู่บ้านและชุมชนในจังหวัดเลย อำเภอด่านซ้าย โดย กศน.อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โครงการหนังสือสามัญประจำบ้าน สำนักงาน กศน. จังหวัดเลย