ประวัติศาสตร์บ้านสาระแพ
หมู่ที่ 3 ตำบลหาดทรายขาว อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย
ประวัติและความเป็นมาของหมู่บ้าน
สมัยก่อนมีดขดหินมากทำให้แพพ่อค้าชนกับโขดหินแพแตก และทำการซ่อมแพทำ เพิงพักคล้ายๆศาลาให้ผู้สัญจรผ่านไปได้พักเหนื่อย ต่อมาได้เรียกชื่อหมู่บ้านตามแก่งที่แพชนหินแตกคือ บ้านศาลาแพคนส่วนมากเพี้ยนเป็นสาระแพ จึงใช้เรียกหมู่บ้านสารพแพมาถึงปัจจุบัน
เดิมที่หมู่บ้านสาระแพนั้น มีชื่อรียกว่าบ้านบงอยู่ทางทิศใต้ของหมู่บ้านสาระแพในปัจจุบันประมาณ 2 กม. ตั้งหมู่บ้านติดกับลำห้วยแห้ว มีบ้านเรือนประมาณ 17 ครัวเรือน แต่ตกหน้าแล้งลำห้วยแห้วเกิดแห้งคอดทำให้ขาดแคลนน้ำอุปโภค- บริโภคประกอบกับไม่ไกลจากลำน้ำเลยที่ชาวบ้านบงได้มาหาปลาเป็นประจำซึ่งลำน้ำเลย มุกุ้ง หอย ปู ปลา อุดมสมบูรณ์ไปด้วยสัตว์น้ำและทำเลที่ดีเหมาะแก่การเพาะปลูกข้าวและพืชไร่ จึงได้ชักชวนกันมาตั้งบ้านเรือน อยู่ที่ริมน้ำเลย โดยย้ายมาครั้งแรก 7 ครัวเรือน และทยอยอพยพมาเพิ่ม บางครอบครัวได้อพยพการสัญจรไปมาสมัยนั้นอาศัยน้ำเลยเป็นหลัก ทำให้หมู่บ้านใกล้เคียงที่สัญจรผ่านไปมาได้เห็นทำเลที่อุดมไปด้วย กุ้ง หอย ปู ปลา จึงได้อพยพมาสมทบ ประมาณ 30 ครัวเรือนที่ตั้งของหมู่บ้านโนนกกกระถินนั้นติดแก่ง ซึ่งมีน้ำไหล เชี่ยวมากและมีโขดหินทำให้แพพ่อค้า (หรือนายฮ้อย) ได้ชนกับโขดหินทำให้แพแตก และทำการซ่อมแพและทำเพิงพักคล้ายๆศาลาให้ผู้สัญจรไปมาได้พักคลายเหนื่อยล้า ก่อนจะออกเดินทางต่อไป ต่อมาเรียกชื่อหมู่บ้านตามแก่งที่แพชนหินแตก คือ สาระแพ เลยเรียกชื่อหมู่บ้านเป็นบ้านสาระแพจนถึงปัจจุบัน
ผู้ใหญ่บ้านคนแรก คือ
1. นายศึก สั้นจันดา
2. นายชู สั้นจันดา
3. นายชู บุดดา
4. นายใส สั้นจันดา
5. นายคำ สั้นจันดา
6. นายลอง สั้นจันดา
7. นายปี แสงขาว
8. นายปี แสงขาว
9. นายหวั่น แสง (เป็น 2 สมัย)
10. นายวีระ บุดดา
คนปัจจุบันคือ นายประมวล สั้นจันดา
คำขวัญของหมู่บ้าน
แกงสวยงาม แม่น้ำไหลผ่าน
ร่วมแรงชาวบ้าน มุ่งมั่นพัฒนา
คำพังเพย (คำพะหยา)
คำพังเพยโบราณที่นิยมใช้กันในหมู่บ้าน
อย่านอนตื่นสาย อย่าอายทำกิน
อย่าหมิ่นเงินน้อย อย่าค่อยวาสนา
เอกลักษณ์หมู่บ้าน
แก่งสาระแพ มีทิวทัศน์ที่สุดสวยงาม มีกุ้ง หอย ปู ปลา
ศิลปวัฒนธรรมประเพณีที่ดีเด่นในหมู่บ้าน
คนในหมู่บ้านนับถือศาสนาพุทธและนับถือศาลเจ้ามีชื่อว่าศาลเจ้าปู่ แต่ล่ะปีจะมีการเลี้ยงศาลเจ้า(หรือว่าเลี้ยงบ้าน) ยึดถือปฏิบัติกันมา ตั้งแต่สมัยปู่ย่าตายาย โดยในวันพระ เช่น 15 ค่ำ 8 ค่ำ
สถานที่สำคัญในชุมชน
วัดศรีชุมพร
ข้อมูลจากประวัติศาสตร์หมู่บ้านและชุมชนในจังหวัดเลย อำเภอเชียงคาน โดย กศน.อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย โครงการหนังสือสามัญประจำบ้าน สำนักงาน กศน. จังหวัดเลย พ.ศ.2553