บ้านนาเบี้ย

ประวัติบ้านนาเบี้ย
หมู่ที่ 7 ตำบลนาหอ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

ความหมายของชื่อหมู่บ้าน
บ้านนาเบี้ยตั้งแต่เดิมมีชื่อเรียกว่าบ้าน อีเบี้ย ได้นามมาจากไม้ต้นหนึ่งโบราณเรียกว่า ต้นไม้หมากเบี้ย สมัยโบราณเขาเอาหมากเบี้ยมาใช้แทนเงิน ไม้ต้นนี้เกิดขึ้นอยู่ต้นภูเขาเก้าขั้นริมฝั่งแม่น้ำห้วย เป็นต้นไม้ที่ใหญ่ที่สุด ต่อมาในปีนั้นเกิดอุทกภัยฝนตกหนักลมพัดพังเอาภูเขาและป่าไม้ลงมาจนเป็นแม่น้ำห้วย บังเอิญไม้ต้นหมากเบี้ยต้นนั้นก็ถูกพัดพังลงมาด้วย อยู่ต่อมาได้มีเจ้าหัวพ่อในวัดนั้นได้นำพาลูกน้องและชาวบ้านไปตัดไม้ต้นนั้นมาทำเป็นกลองกิ่งคู่หนึ่ง แล้วนำไปแข่งขันตามวัดหมู่บ้านและหัวเมืองต่างๆ ตลอดไปถึงวัดเจ้าเมองบ่อแตนแก่นท้าวและวัดเจ้าเมืองบ้านน้ำคั่งวังบาลหล่มเก่า วัดเจ้าเมืองนครไทยอำเภอนครไทย นอกจากนั้นยังไปวัดเจ้าเมืองภูคั่งหนองบัว สุดท้ายเอาไปแข่งวัดพ่อแม่บ้านเมืองและได้รับชัยชนะมาทุกแห่งจนได้รับชื่อเสียงโด่งดังไปทั่วทุกสารทิศที่ไปแข่งมา ต่อมาทางฝ่ายบ้านเมืองจึงได้สั่งให้ตั้งชื่อกลองคู่นี้ เลยได้มีเจ้าพ่อหลวงคีรีบ้านวังยาวมาเป็นประธานปรึกษาหารือกับเจ้าขุนสีหะบุตรและชาวบ้านรวมทั้งเจ้าหัวพ่อเจ้าวัดมาตกลงกันตั้งชื่อกลองคู่นี้ว่า กลองอีเบี้ย แล้วให้เอามาเป็นชื่อหมู่บ้านด้วยว่า บ้านอีเบี้ย ซึ่งได้นามมาจากต้นไม้หมากเบี้ย

ประวัติความเป็นมาของการการตั้งชื่อหมู่บ้าน
บ้านนาเบี้ยได้ตั้งขึ้นมาประมาณ 200 – 300 ปีแล้ว เพราะตั้งขึ้นหลังบ้านด่านขวาหัวนาแหลมบ้านนาเบี้ยตั้งขึ้นครั้งแรกมีสองหลังคาเรือน มีสองพี่น้องมาจากเมืองภูคั่งผู้พี่ชื่อขุนสีหะบุตร ผู้น้องชื่อ พนไชยยา ต่างคนต่างมีครอบครัวมาปลูกบ้านอยู่คนละ 2 ฝั่งห้วยทางตะวันตกและตะวันออก ที่บ้านเป็นป่าไม้ ไม่มีนา สองพี่น้องได้มาก่อร่างสร้างตัวขึ้น มีไร่มีนาจนมีพี่น้องหลายครอบครัว เจ้าขุนสีหะบุตรจึงได้ปรึกษาหารือกันจัดตั้งชื่อเดียวกัน รวมทั้งแม่น้ำก็ให้ชื่อว่าห้วยเบี้ย ซึ่งได้นามมาจากต้นหมาเบี้ยและกลองอีเบี้ยนั้นและบุคคลเหล่านี้เมื่อก่อนไม่มีนามสกุล ต่อมาพระเจ้าอยู่หัวได้ตรัสสั่งให้บ่าวไพร่ราษฎร ทั่วประเทศให้จัดตั้งเป็นกลุ่มชุมชนกัน จัดตั้งนามสกุลขึ้นแต่ละกลุ่ม ต่อมาเจ้าพ่อขุนสีหะบุตรมาปรึกษากับชาวบ้านทั้งหลายได้กล่าวขึ้นมาว่าพวกข้าน้อยทั้งหลายนี้ได้มาก่อสร้างบ้านเมืองมาแสวงหาไร่นาทรัพย์สินเงินทองทรัพย์สมบัติทุกอย่าง พวกข้าน้อยลงความเห็นว่าให้ตั้งนามสกุลเป็นคำสมบัติ ทุกคนรวมทั้งพวกเจ้าพ่อด้วย ขุ่นสีหะบุตรจึงได้นามสกุลว่า คำสมบัติ สืบมาจนทุกวันนี้ อยู่ต่อมาเจ้าพ่อหลวงคีรีได้สิ้นชีพหมดอายุลง พวกลูกหลานชาวบ้านจึงตั้งชื่อนามสกุลใหม่ว่า วังคีรี โดยยึดหลักเอาชื่อหลวงคีรีเป็นนามสกุลต่อมาจนถึงทุกวันนี้ต่อจากนั้นผู้คนบริเวณตีนภูเขาได้เพิ่มจำนวนขึ้น ต่อมาสมัยพระแก้วอาสา ซึ่งเป็นนายอำเภอด่านซ้าย ได้ให้ผู้คนย้ายจากตีนภูเขาลงมาตั้งบ้านเรือนอยู่บริเวณพื้นราบ แล้วให้กับเป็นตำบลด่านซ้าย หมู่ที่ 15 บ้านนาเบี้ย ต่อจากนั้นบ้านนาเบี้ยก็ขึ้นอยู่กับการปกครองหลายหมู่บ้านเนื่องจากประชากรมีจำนวนน้อยและเปลี่ยนแปลงการปกครองบ่อยครั้งวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนบ้านนาเบี้ยเรียบง่ายตามธรรมชาติอันอุดมสมบูรณ์จากน้ำห้วยเบี้ยซึ่งเป็นธรรมชาติที่ไหลงมาจากภูเบี้ย ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำไร่ ทำนา เลี้ยงสัตว์ ปลูกพืชผักสวนครัวปลอดสารพิษไว้บริโภคและจำหน่ายสืบต่อกันมาจนถึงปัจจุบัน

ข้อมูลจาก ประวัติศาสตร์หมู่บ้านและชุมชนในจังหวัดเลย อำเภอด่านซ้าย โดย กศน.อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โครงการหนังสือสามัญประจำบ้าน สำนักงาน กศน. จังหวัดเลย