บ้านนาป่าหนาด

ประวัติและความเป็นมาของหมู่บ้าน
เป็นไม้ชนิดหนึ่งใบใหญ่ยาวเป็นขน มีกลิ่นฉุนเหม็นใช้ทำยา นาป่าหนาด หมายถึง นาที่มีต้นหนาดมากแต่เดิมหมู่บ้านนาป่าหนาดมีพืชจำนวนมากมายชาวบ้านถือว่าต้นหนาดเป็นยาสมุนไพรอย่างดี รักษาโรคได้หลายอย่างและมีความเชื่อว่าต้นหนาดผีกลัวมาก จึงใช้ต้นหนาดให้การปราบผีเนื่องจากต้นหนาดมีอยู่ทั่วไปแม้แต่ในทุ่งนาก็ยังมีต้นหนาดเต็มไปหมดจึงเรียก บ้านนาป่าหนาดตั้งแต่นั้นมาขณะนี้ต้นหนาดนั้นยังมีพอป่าอยู่บ้านแต่ยังไม่มากมายเหมือนเก่า
ชาวบ้านนาป่าหนาดหรือที่รู้จักคือชาวบ้านไทดำเป็นชนบ้านนาป่าหนาดเป็นหมู่บ้านเดียวในจังหวัดเลยที่มีประชากรเป็นเชื้อสายไทดำ ที่ตั้งของหมู่บ้านที่อยู่สูงซึ่งเรียนตามภาษาท้องถิ่นทั่วไปว่า โคก ชาวบ้านนาป่าหนาด และหมู่บ้านใกล้เคียงจะเรียกหมู่บ้านนี้ว่าบ้านโคก หรือบ้างที่ก็เรียกว่าบ้านโคกโซ่งดำลักษณะการตั้งบ้านเรือนของหมู่บ้านนาป่าหนาดจะเรียงรายยาวไปตามถนนที่ตัด ผ่ากลางหมู่บ้านภายในหมู่บ้านจะมีซอยตัดเป็นแนวเดียวกันสิบซอยในปัจจุบัน บ้านนาป่าหนาดแบ่งการปกครองเป็นสองหมู่บ้านคือ หมู่ที่ 4 (คุ้มใต้) และหมู่ที่ 12 (คุ้มเหนือ) ในอดีตบริเวณที่ตั้งหมู่บ้านเป็นป่าไม้ที่อุดสมบูรณ์ ตอนแรกเรียกว่า บ้านนาป่าติ้ว ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อใหม่ว่า บ้านนาป่าหนาด เพราะบริเวณมีต้อนหนาดมากมาย
นอกจากนี้ยังมีป่าไผ่ และต้นไม้ยืนต้นมากมายเช่น ไม้ประดู่ไม้เปื่อย ไม้แดง ไม้เต็งรังเป็นต้น มีสัตว์ป่าชุกชมมีหลายแห่งน้ำธรรมชาติ 2 แห่ง คือ ลำน้ำฮวยและลำน้ำห้วยป่าติ้ว หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ห้วยน้อย หล่อเลี้ยงพืชพันธุ์การเกษตร มีสัตว์น้ำมากมายอันเป็นอาหารของชาวบ้านได้อย่างเพียงพอหมู่บ้านที่อยู่รอบๆบ้านนาป่าหนาด ล้วนเป็นหมู่บ้านชาวอีสานทั่วๆไปนิยมปลุกข้าวไร่กันไม่มีนา เมื่อชาวไทดำเข้ามาอยู่ได้แพ้วถางขุดดินเพื่อทำแปลงนาปลูกข้าว ชาวบ้านไทอีสานเห็นเข้าจึงได้พากันปลูกข้าวเหมือนกันชาวบ้านบ้านนาป่าหนาดมาจนถึงปัจจุบัน เพราะทำนาข้าวได้มากกว่าทำไร่ข้าวอาชีพการทำนาได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษโดยแท้ ดังคำกล่าวขิงไทดำว่า ส้าเอ็ดไฮ่ไตเอ็ดนา หมายความว่างานกลักของไทดำคือทำนานั่นเอง อาชีพหลักของไทดำคือกานทำนา
ภาที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เป็นภาษาไทดำที่มีทั้งอักษรภาษาและภาษาพูดใช้สื่อสารภายในหมู่บ้าน ใช้ภาษาไทยอีสานทั่วไป สำหรับภาษาไทยกลาง (มาตรฐาน)ไทดำส่วนมากจะสามารถฟังได้เข้าใจ การพูด การอ่าน การเขียนได้บ้าง
เอกลักษณ์เด่นชาวบ้านนาป่าหนาด
1. การแต่งกายของชาวบ้านป่าหนาดจะแต่งกายด้วยผ้าและทั้งชุดเป็นสีดำพร้อมตกแต่งด้วยเครื่องประดับเงินที่สวยงาม
2. ประเพณีและวัฒนธรรม ของไทดำในปัจจุบัน บ้านนาป่าหนาด ประเทศไทยได้มีวัดทางพุทธศาสนาตั้งขึ้นแห่งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2500 และวัดที่สองเมื่อปีพ.ศ. 2546 เนื่องจากมีการแยกหมู่บ้าน แต่มีผู้เคร่งครัดประเพณีพิธีกรรมไม่ยอมรับพระพุทธศาสนาเข้าไปเผยแพร่โดยผู้นำศาสนาอ้างว่าว่าผีเรือนของไทดำพระเจ้าได้เอาไปขึ้นสวรรค์หมดแล้ว ไม่ต้องกราบไหว้ ทำให้ชาวบ้านสับสนว่าพระเจ้ากับแถนคือใคร เป็นคนเดียวกันหรือไม่ซึ่งกลุ่มไทดำจำเป็นต้องศึกษาเรียนควบคู่กับการรักษาวัฒนธรรมที่โดดเด่นนี้เป็นตัวนำในการเรียนรู้ภาษาไทยมาตรฐาน เพื่อจะได้ใช้การสื่อสาร และแสวงหาความรู้ต่อไปตลอดชีวิต
ภาษาที่ใช่เรียกในชีวิตพระจำวันเป็นภาษาไทยดำที่มีทั้งอักษรภาษาพูด ใช้ในดารสื่อสารกันภายในหมู่บ้านใช้ภาษาไทยอีสานสื่อสารกับคนไทยอีสานทั่วไปสำหรับภาษาไทยกลาง (มาตรฐาน) ไทดำส่วนมากจะสามารถฟังได้เข่าใจ การพูด การอ่าน การเขียน
สถานที่สำคัญในชุมชน
1. วัดป่าบ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว
2. โรงเรียนบ้านนาป่าหนาด ตำบลเขาแก้ว
3. ศูนย์วัฒนธรรมไทดำบ้านนาป่าหนาด
4. สำนักงานเทศบาล ตำบลเขาแก้ว

ข้อมูลจาก ประวัติศาสตร์หมู่บ้านและชุมชนในจังหวัดเลย อำเภอเชียงคาน โดย กศน.อำเภอเชียงคาน จังหวัดเลย โครงการหนังสือสามัญประจำบ้าน สำนักงาน กศน. จังหวัดเลย พ.ศ.2553